Όλα τα μεγάλα θέματα της ψυχολογίας
σε μια μοναδική βιβλιοθήκη
Τεύχος 1
Συναισθηματική νοημοσύνη
Μαθαίνοντας να διαχειριζόμαστε τα συναισθήματα
Pablo Fernández-Berrocal
Καθηγητής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Μάλαγα
Προκειμένου να επιβιώσουμε υγιώς στις σύγχρονες κοινωνίες, εμείς οι πολίτες χρειαζόμαστε μια συναισθηματική επανάσταση. Μια μεγάλη αλλαγή που θα μας προσφέρει τις αναγκαίες συναισθηματικές και κοινωνικές ικανότητες για να αντεπεξέλθουμε στις προκλήσεις των τεράστιων αλλαγών οι οποίες συντελούνται γύρω μας. Ικανότητες που θα επιτρέπουν στους ανθρώπους να γνωρίσουν καλύτερα τον εαυτό τους και τους άλλους, έτσι ώστε να αντιμετωπίσουν με περισσότερα και αποτελεσματικότερα εργαλεία την αβεβαιότητα, την ανασφάλεια και την έλλειψη προστασίας όπου είμαστε βυθισμένοι. Μια επανάσταση που θα αναγνωρίζει ότι τα συναισθήματα είναι ουσιώδους σημασίας για τη λήψη αποφάσεων στη ζωή μας, για την προσωπική και επαγγελματική μας επιτυχία, για την υγεία, την ευεξία και την ευτυχία μας, αλλά και για την πρόοδο όλης της κοινωνίας.
Το παρόν βιβλίο συγκεντρώνει το σύνολο των γνώσεων που μας πρόσφεραν τις τελευταίες δεκαετίες η ψυχολογία και οι νευροεπιστήμες για το πώς να γνωρίζουμε και να διαχειριζόμαστε καλύτερα τα συναισθήματά μας. Οι γνώσεις αυτές μπορούν να μας χρησιμεύσουν ως πρακτικά και ωφέλιμα εργαλεία κατεύθυνσης και προσανατολισμού στις κοινωνίες όπου ζούμε.
Τεύχος 2
Προσωπικότητα
Αυτό που μας κάνει μοναδικούς
María del Sol Fortea Sevilla
Καθηγήτρια Ψυχολογίας, Κοινωνιολογίας και Κοινωνικής Εργασίας στο Πανεπιστήμιο Las Palmas de Gran Canaria
Μπορούμε να εννοήσουμε την προσωπικότητα ως τον τρόπο με τον οποίο σκέπτεται, αντιλαμβάνεται και αισθάνεται κάθε άτομο και ο οποίος το καθιστά μοναδικό, σηματοδοτώντας τις διαφορές μεταξύ των ατόμων. Η προσωπικότητα του κάθε αθρώπου συγκροτείται από χαρακτηριστικά που παραμένουν κατά το μάλλον ή ήττον σταθερά στο πέρασμα του χρόνου, καθώς και από ψυχολογικές (γνωσιακές, παρακινητικές και συναισθηματικές) διεργασίες που είναι πιο δυναμικές και αλλάζουν σε συνάρτηση με το κοινωνικό και πολιτισμικό περιβάλλον. Η διαρκής αλληλεπίδραση μεταξύ των σταθερών χαρακτηριστικών και των δυναμικών δεργασιών είναι εκείνη που καθορίζει τη συμπεριφορά του κάθε ατόμου σε κάθε στιγμή της ζωής του.
Το παρόν βιβλίο πραγματεύεται την έννοια της προσωπικότητας στην ψυχολογία και επισκοπεί τις διάφορες θεωρίες που εξηγούν το πώς αυτή οικοδομείται και πώς εξελίσσεται στα διάφορα στάδια της ζωής μας και ανάλογα με τις προσωπικές και τις κοινωνικές συνθήκες του κάθε ατόμου. Επιπλέον, αναλύει τα διάφορα είδη προσωπικότητας και τα τεστ που χρησιμοποιούνται για τον εντοπισμό τους.
Τεύχος 3
Aνθεκτικότητα
Πώς σηκώνομαι μετά την πτώση;
Marisa Salanova
Καθηγήτρια Κοινωνικής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Ιάκωβος Α΄
Οι αντιξοότητες μας προκαλούν οδύνη, ταυτόχρονα όμως μας προσφέρουν μια μεγάλη ευκαιρία ανάπτυξης. Αν τις αντιμετωπίσουμε με ανθεκτικότητα, μπορούμε να εξέλθουμε ενισχυμένοι, με μια πληρέστερη γνώση για τον ίδιο μας τον εαυτό και για τις ικανότητές μας, η οποία θα μας επιτρέψει να ωριμάσουμε ψυχολογικά. Η ανθεκτικότητα είναι η εκείνη η ικανότητα που μας βοηθά να σηκωθούμε κάθε φορά που πέφτουμε και να προχωρήσουμε μπροστά με ισχυρή βούληση, που μας ωθεί να λειτουργούμε ακόμα και σε πολύπλοκες καταστάσεις. Στο παρόν βιβλίο θα γνωρίσεις τα κλειδιά για το πώς μπορείς να επωφεληθείς, με βάση τα επιστημονικά τεκμήρια, από τους σημαντικούς πόρους που προσφέρει η ανθεκτικότητα. Σε αυτούς συγκαταλέγονται η συναισθηματική αυτορρύθμιση, η χρήση των ισχυρών σημείων του χαρακτήρα, η πίστη στην αυτοαποτελεσματικότητα και την αισιοδοξία, καθώς και το πώς θα μάθεις να δημιουργείς ένα δίκτυο γόνιμης κοινωνικής στήριξης. Το να γεμίσουμε το σακούλι μας με αυτούς τους ψυχολογικούς πόρους, ή το να ενισχύσουμε όσους ήδη διαθέτουμε, θα μας επιτρέψει να διαχειριστούμε με θετικό τρόπο τις αντιξοότητες που αναπόφευκτα συναντάμε στη ζωή μας. Η ανθεκτικότητα είναι ένα στοιχείο πολύ θετικό το οποίο γεννιέται ως συνέπεια ενός αρνητικού. Επιπροσθέτως, μπορεί να καλλιεργηθεί προς όφελος τόσο των ατόμων όσο και των εταιρικών οργανισμών, αλλά και των κοινωνιών στο σύνολό τους.
Τεύχος 4
Μη λεκτική επικοινωνία
Η σιωπηλή γλώσσα πέρα από τις λέξεις
Núria Jar
Δημοσιογράφος ειδικευμένη στην επιστήμη
Πέρα από την ομιλούμενη γλώσσα, εμείς οι άνθρωποι διαθέτουμε ένα ευρύ φάσμα επικοινωνιακών πόρων που υπεισέρχονται στις καθημερινές κοινωνικές μας σχέσεις και μας βοηθούν να συντάσσουμε μηνύματα και να τους δίνουμε μορφή. Ο πλούτος αυτών των πόρων είναι εκπληκτικός. Ο Αμερικανός γλωσσολόγος Μάριο Πέι υπολόγισε ότι καθένας από εμάς είναι ικανός να παράγει μέχρι και 700.000 διαφορετικά σημεία αποτελούμενα από χειρονομίες, εκφράσεις του προσώπου και άλλες κινήσεις οι οποίες προσθέτουν νόημα και συμφραζόμενα στις λέξεις μας.
Πολλές είναι οι επιστήμες που ενδιαφέρθηκαν για τη μελέτη αυτού του μη λεκτικού κώδικα: ηθολογία, ανθρωπολογία, ψυχολογία, ψυχιατρική, κοινωνιολογία και, πιο πρόσφατα, η νευροεπιστήμη. Μέσα από τα ευρήματα όλων αυτών των επιστημονικών κλάδων, το παρόν βιβλίο αναλύει ορισμένες από τις πιο σημαντικές πτυχές της μη λεκτικής επικοινωνίας, όπως είναι η εκδήλωση των συναισθημάτων μέσω των εκφράσεων του προσώπου, η γλώσσα του σώματος, οι αποστάσεις που χρειαζόμαστε για να αλληλεπιδρούμε αποτελεσματικά με τους άλλους και ο τρόπος με τον οποίο μιλάμε.
Τεύχος 5
Νοημοσύνη
Ενοποιώντας τις νοητικές μας ικανότητες
Roberto Colom
Καθηγητής Διαφορικής Ψυχολογίας στο Αυτόνομο Πανεπιστήμιο της Μαδρίτης
Είμαστε άνθρωποι επειδή η νοημοσύνη που διαθέτουμε μας επιτρέπει να κάνουμε πράγματα που κανένα άλλο έμβιο ον δεν μπορεί να φέρει σε πέρας: γνωρίζουμε τον εαυτό μας, αναρωτιόμαστε για το νόημα της ζωής και κατασκευάζουμε μηχανές με σκοπό να εγκαταλείψουμε κάποια μέρα τον πλανήτη μας και να εξερευνήσουμε άλλους κόσμους. Έχουμε όμως, άραγε, κατανοήσει πραγματικά τι είναι η νοημοσύνη; Σύμφωνα με τους επιστήμονες που τη μελετούν, πρόκειται για μια πολύ γενική ικανότητα η οποία μας επιτρέπει να ενσωματώνουμε τις διάφορες επιμέρους ικανότητες που διαθέτουμε: αντίληψη, προσοχή, απομνημόνευση, χρήση της γλώσσας και ούτω καθεξής. Οι ικανότητες αυτές δεν μας καθιστούν από μόνες τους ευφυέστερους, επειδή ακριβώς το κλειδί της νοημοσύνης βρίσκεται στην ικανότητά μας να τις ενοποιούμε μέσω της ενσωμάτωσης. Στο παρόν βιβλίο εκτίθενται όσα γνωρίζει σήμερα η επιστήμη για το τι είναι και πού εδράζεται η νοημοσύνη, ενώ ταυτόχρονα αναλύονται τα συστήματα αξιολόγησής της και ερευνώνται τα όριά της. Μέχρι ποιο σημείο τα γονίδιά μας καθορίζουν τη νοημοσύνη μας; Έχουμε, άραγε, περιθώριο να την αυξήσουμε στη διάρκεια της ενήλικης ζωής μας;
Τεύχος 6
Στρες και άγχος
Πώς να αντιμετωπίσετε τις συναισθηματικές αλλοιώσεις που τα προκαλούν
Antonio Cano Vindel
Καθηγητής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Complutense της Μαδρίτης
Η μελέτη του στρες και των συναισθημάτων έχει προκαλέσει μεγάλο ενδιαφέρον τις τελευταίες δεκατίες, μεταξύ άλλων επειδή αυξάνεται διαρκώς ο αριθμός των ανθρώπων που βιώνουν υψηλά επίπεδα στρες και έντονες συναισθηματικές καταστάσεις, οι οποίες όλο και συχνότερα συνοδεύονται από νευρικότητα, αγωνία, ευερεθιστότητα και αντιδράσεις οργής ή θυμού. Αυτό, μακροπρόθεσμα, μπορεί να έχει αρνητική επίδραση στην ευεξία και την ποιότητα της ζωής τους.
Ο ουσιώδης σκοπός του παρόντος βιβλίου είναι να καταδείξει με σαφήνεια και ενάργεια τι είναι το στρες, πώς λειτουργεί και ποιες θετικές και αρνητικές συνέπειες μπορεί να επιφέρει. Στοχεύει, επίσης, στο να εξηγήσει τι είναι η αγωνία και τα υπόλοιπα συναισθήματα, πότε μας βοηθούν, πότε υφίστανται αλλοιώσεις και πώς μπορούμε να τις ανιχεύσουμε, πώς μπορούν να μας επηρεάσουν και πώς μπορούμε να μάθουμε να τα διαχειριζόμαστε.
Τεύχος 7
Συναισθηματικές σχέσεις
Εσύ μ’ αγαπάς;
Maria Belén Gutiérrez Bermejo
Καθηγήτρια Ψυχολογίας στο Εθνικό Πανεπιστήμιο εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης
Μπορούμε να διακρίνουμε δύο είδη συναισθημάτων: πρώτον, τα κοινωνικά, όπως η προσκόλληση, η φιλία και το σύστημα φροντίδων, τα οποία έχουν μεγάλη βαρύτητα από τη γέννηση μέχρι τον θάνατό μας, και, δεύτερον, τα σεξουαλικά, όπως η επιθυμία, η έλξη και ο έρωτας, που εμφανίζονται με την πλήρη τους μορφή στην προεφηβική και την εφηβική ηλικία και παραμένουν ενεργά σε όλη την υπόλοιπη ζωή μας.
Στο παρόν βιβλίο αναλύουμε το συναίσθημα ως μια ζωτική ανάγκη του ανθρώπου, καθώς όλοι μας το χρειαζόμαστε για να επιβιώσουμε. Επιπλέον, εξετάζουμε τους τρόπους με τους οπιοίους μπορούν να εξελιχθούν οι διάφορες συναισθηματικές σχέσεις στη διάρκεια της ανθρώπινης ζωής και τις επιπτώσεις που έχουν αυτές οι διαδικασίες στις μελλοντικές μας σχέσεις.
Τεύχος 8
Μνήμη
Αναθύμηση και λήθη
Emilio García García
Καθηγητής Νευροψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Complutense
Είμαστε η μνήμη μας. Μέσω αυτής και χάρη σε αυτήν, αντιλαμβανόμαστε, κινούμαστε, σκεπτόμαστε, συγκινούμαστε και αισθανόμαστε, προγραμματίζουμε και σχεδιάζουμε. Η ικανότητά μας να θυμόμαστε καθορίζει τις αποφάσεις που λαμβάνουμε και προσδιορίζει την ίδια μας την ταυτότητα. Ακριβώς λόγω της σπουδαιότητας που έχει η μνήμη για την ατομική μας ύπαρξη, είναι αναγκαίο να κατανοήσουμε τη λειτουργία και τη φύση της, να απορρίψουμε την παραδοσιακή αντίληψη για τη μνήμη ως ένα είδος ακριβούς καταγραφής συγκεκριμένων συμβάντων ή δεδομένων και να την αντιληφθούμε, αντιθέτως, ως μια σύνθετη και εύθραυστη εγκεφαλική διεργασία που κατασκευάζει, αποθηκεύει και ανακτά αναμνήσεις σε διαρκή εξέλιξη.
Στο παρόν βιβλίο, μέσα από τις πιο εμπεριστατωμένες σχετικές έρευνες και κλινικές περιπτώσεις, προσεγγίζουμε τα διάφορα συστήματα μνήμης τα οποία απαιτεί η πολύπλευρη πολυπλοκότητα της ζωής μας, τους μηχανισμούς που τα καθορίζουν και τις επιπτώσεις των μεταβολών που επέρχονται σε αυτά.
Τεύχος 9
ΔΕΠΥ
Μύθοι και πραγματικότητες για την ελλειμματική προσοχή
Rafa Guerrero
Καθημερινά σε όλο και περισσότερα παιδιά, εφήβους και ενήλικες διαγιγνώσκεται η λεγόμενη διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας, ή ΔΕΠΥ. Η αλλοίωση αυτή της λειτουργίας του εκεφάλου, που αναγνωρίστηκε επίσημα πριν από τρεις δεκαετίες, προκαλεί δυσχέρειες στην ανάπτυξη και τη διαχείριση των εκτελεστικών λειτουργιών οι οποίες μας βοηθούν να επικεντρώνουμε την προσοχή μας, να συγκεντρωνόμαστε, να ελέγχουμε τις παρορμήσεις μας και να ρυθμίζουμε τις στάσεις και τις συμπεριφορές μας. Για όλους αυτούς τους λόγους, η ΔΕΠΥ έχει αντίκτυπο στη φυσιολογική ανάπτυξη κατά τη διάρκεια της παιδικής και της σχολικής ηλικίας και αλλοιώνει τις διαπροσωπικές σχέσεις σε όλους τους τομείς. Με λίγα λόγια, επηρεάζει τη σωματική, ψυχολογική και κοινωνική ευεξία των ατόμων που πάσχουν από αυτήν.
Η ενημέρωση και η πληροφόρηση σχετικά με αυτή τη διαταραχή είναι θεμελιώδεις τόσο για τα μέλη της οικογένειας όσο και για τους εκπαιδευτικούς και τους επαγγελματίες της ψυχικής υγείας. Ως εκ τούτου, ο στόχος του παρόντος βιβλίου είναι να συμβάλει στην καλύτερη και πληρέστερη γνώση της ΔΕΠΥ, έτσι ώστε να εξαλειφθούν οι προκαταλήψεις και οι επικρίσεις εναντίον των πασχόντων από αυτήν, προτείνοντας παράλληλα αποτελεσματικές στρατηγικές για την αντιμετώπισή της.
Τεύχος 10
Ψυχολογία της μάθησης
Όχι τόσο διαφορετικοί από τον σκύλο του Παβλόφ
Juan M. Rosas Santos
Καθηγητής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Χαέν
Το παρόν βιβλίο αναλύει τις μορφές εκείνες της μάθησης που είναι κοινές σε διάφορα ζωικά είδη και συμπεριλαμβάνονται στον γενικό όρο «συνειρμική μάθηση». Με την ονομασία αυτή είναι γνωστή η διαδικασία που επιτρέπει στον οργανισμό να προσδοκά την εμφάνιση ενός γεγονότος με βάση την παρουσία ενός άλλου. Με άλλα λόγια, πρόκειται για τον μηχανισμό που μας επιτρέπει να προβλέπουμε τι θα συμβεί στο μέλλον με αφετηρία τα βιώματα του παρελθόντος.
Στις σελίδες του παρόντος βιβλίου μελετώνται δύο από τα βασικότερα μαθησιακά φαινόμενα, η εξοικείωση και η ευαισθητοποίηση. Πρόκειται για δύο διαδικασίες που εξηγούν, για παράδειγμα, γιατί το πρώτο χάδι από το πρόσωπο με το οποίο είμαστε ερωτευμένοι δεν μας προξενεί την ίδια αίσθηση με το εκατοστό, αλλά και γιατί μας ενοχλεί κάθε νύχτα και περισσότερο ο θόρυβος που έρχεται από τον δρόμο την ώρα που θέλουμε να αναπαυτούμε.
Ο συγγραφέας επίσης μας εξηγεί με τρόπο εύληπτο, αλλά επιστημονικά τεκμηριωμένο, πώς μαθαίνουμε να προβλέπουμε και να ελέγχουμε τον κόσμο μας, πώς εξηγούνται οι παντός είδους εθισμοί με βάση τη συνειρμική μάθηση, αλλά και πώς μπορούμε να απαλλαγούμε από αυτούς αντιστρέφοντας τη σχετική διαδικασία.
Τεύχος 11
Πένθος
Πώς να αντιμετωπίσουμε την απώλεια
Cristina Jenaro
Καθηγήτρια στη Σχολή Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου της Σαλαμάνκα
Το πένθος είναι το τίμημα που πληρώνουμε επειδή αγαπάμε, ένα τίμημα πολύ βαρύ που μας βυθίζει σε βαθιά απόγνωση. Συναισθήματα όπως η νοσταλγία, η ενοχή, η οργή, ο ακατάσχετος θρήνος, η σωματική αίσθηση πόνου και η απάθεια αποτελούν εκδηλώσεις μιας διαδικασίας η οποία, σε ένα «φυσιολογικό πένθος», καταλήγει στην αποδοχή της απώλειας και στην προσαρμογή των πενθούντων στη νέα κατάσταση. Όταν, όμως, η διαδικασία αυτή παρατείνεται υπέρ το δέον και επηρεάζει άλλους σημαντικούς τομείς, όπως η οικογενειακή, η εργασιακή και η κοινωνική ζωή, τότε πιθανότατα βιώνουμε ένα «επιπλεγμένο πένθος». Στο παρόν βιβλίο δίνουμε κάποιες κατευθυντήριες γραμμές έτσι ώστε να μπορούμε να αναγνωρίζουμε τα σχετικά σήματα συναγερμού και να γνωρίζουμε ποια είναι τα διάφορα είδη πένθους και οι φάσεις τους, μέσα από έννοιες όπως «παραγνωρισμένο πένθος», «αναμενόμενο πένθος» ή «νοηματοδότηση της απώλειας». Επίσης, αναλύουμε τον ρόλο των τελετουργιών πένθους στην όλη διαδικασία, καθώς και τη θεμελιώδη σπουδαιότητα της ψυχολογικής συμπαράστασης.
Το πένθος είναι ένα φαινόμενο πολυεδρικό που εκδηλώνεται με πολλαπλούς τρόπους και, ως εκ τούτου, οι διάφορες εκδηλώσεις του πρέπει να γίνονται κατανοητές και σεβαστές.
Τεύχος 12
Συναισθήματα
Αυτό που δίνει ζεστασιά στις ζωές μας
Enrique G. Fernández-Abascal
Καθηγητής Ψυχολογίας των Συναισθημάτων και των Κινήτρων
Το συναίσθημα είναι μια ψυχολογική διαδικασία η οποία ενεργοποιείται κάθε φορά που ο ψυχικός μας μηχανισμός εντοπίζει κάποια σημαντική για μας μεταβολή, και ταυτόχρονα μας προετοιμάζει για να αντιμετωπίσουμε τη νέα κατάσταση την οποία δημιουργεί η μεταβολή αυτή. Με άλλα λόγια, διαθέτουμε συναισθήματα έτσι ώστε, όταν εντοπίσουμε κάποια αλλαγή στο περιβάλλον, να είμαστε σε θέση να αξιολογήσουμε τι συμβαίνει και αν είναι καλό η κακό για εμάς. Και στις δύο περιπτώσεις τα συναισθήματα είναι προσαρμοστικά και απαραίτητα για το άτομο.
Στο παρόν βιβλίο αναλύουμε τα πρωτογενή συναισθήματα, όπως η χαρά ή ο φόβος, που συγκροτούν την πρώτη γραμμή της συναισθηματικής μας άμυνας απέναντι στις περιστάσεις της ζωής. Επίσης, περιγράφουμε ποια είναι και πώς ενεργοποιούνται τα δευτερογενή συναισθήματα, όπως το άγχος, που αναπτύσσονται μέσα στον νου μας με αφετηρία τα βιώματά μας του παρελθόντος και τις ανησυχίες μας για το μέλλον. Τέλος, εξηγούμε τι είναι τα συναισθήματα αυτεπίγνωσης, όπως η ενοχή και η ντροπή, και απαντούμε στο ερώτημα πώς και πάνω σε ποια βάση μπορούμε να ρυθμίσουμε και να διαχειριστούμε τα συναισθήματά μας.
Τεύχος 13
Πώς αποφασίζουμε
Αντιμετωπίζοντας την τυχαιότητα και την αβεβαιότητα στη λήψη αποφάσεων
José María Martínez Selva
Καθηγητής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Μούρσια
Επιλέγω ανάμεσα σε διάφορες εναλλακτικές προτάσεις σημαίνει αντιμετωπίζω την αβεβαιότητα σε έναν πολύπλοκο κόσμο, ο οποίος, επιπλέον, επηρεάζεται και καθορίζεται από την τυχαιότητα. Τόσο το άμεσο όσο και το ευρύτερο περιβάλλον εξελίσσονται, και μια απόφαση που σήμερα φαίνεται ορθή ίσως να μην είναι τόσο καλή μετά από κάποιες ημέρες ή κάποιους μήνες. Παραταύτα, η αβεβαιότητα δεν είναι πάντα κακή, αλλά μπορεί να έχει και πλεονεκτήματα, όπως θα δούμε στο παρόν βιβλίο.
Το βιβλίο πραγματεύεται τη λήψη αποφάσεων, ως προς τις ορθολογικές και τις συναισθηματικές πτυχές της, σε διακριτές καταστάσεις και από την οπτική γωνία της επιστημονικής έρευνας. Το ζήτημα του πώς αποφασίζουμε σε διάφορα συγκείμενα είναι ένα θέμα που απασχολεί ειδήμονες από διαφορετικούς επιστημονικούς κλάδους: ψυχολόγους, οικονομολόγους, μηχανικούς, προγραμματιστές, φιλόσοφους και μαθηματικούς. Όλοι αυτοί οι ερευνητές μελετούν τις συμπεριφορές και τις θεμελιώδεις εγκεφαλικές διεργασίες που εμπλέκονται στις επιλογές μας και οι οποίες είναι επιφορτισμένες να αναμένουν, να προβλέπουν και να προσαρμόζουν τη συμπεριφορά μας όσο το δυνατόν επιτυχέστερα σε ένα μεταβαλλόμενο και ενίοτε εχθρικό περιβάλλον.
Τεύχος 14
Ψυχολογία της γήρανσης
Τα γηρατειά ως ευκαιρία
José Miguel Latorre Postigo
Καθηγητής Ψυχολογίας στην Ιατρική Σχολή του Αλμπασέτε
Τα γηρατειά είναι μια περίοδος της ζωής μας ολοένα και πιο εκτενής, ένα στάδιο πολύμορφο και ετερογενές, μεταξύ άλλων εξαιτίας της διάρκειάς του, αλλά επίσης επειδή σε αυτό συσσωρεύονται οι επιπτώσεις από όλες τις βιολογικές, ψυχολογικές και κοινωνικές διεργασίες που συντελούνται στα προηγούμενα στάδια της ύπαρξής μας.
Από τότε που άρχισε να αναπτύσσεται η έρευνα της γήρανσης στην Ψυχολογία, η συγκεκριμένη θεματική εμπερικλείει ολοένα και περισσότερες πτυχές, οι οποίες εμπλουτίζονται διαρκώς χάρη στη βαθμιαία απόκτηση νέων γνώσεων. Το παρόν βιβλίο προσεγγίζει θέματα όπως η γνωσιακή γήρανση, η εξέλιξη των συναισθημάτων σε συνάρητηση με την ευεξία, οι αλλαγές που σχετίζονται με την προσωπική ανάπτυξη, οι παράγοντες που παρεμβαίνουν στην παθολογική γήρανση και η πορεία προς μια ενεργό γήρανση.
Τεύχος 15
Ηγεσία
Δράση στο παρόν, όραμα για το μέλλον
Angel Barrasa Notario
Kαθηγητής Κοινωνικής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Σαραγόσα
Στη διάρκεια των τελευταίων 80 ετών εδραιώθηκε η πρόοδος των επιστημονικών μας γνώσεων για την ηγεσία, τς διαδικασίες στις οποίες βασίζεται και τις στρατηγικές που έχουν αποδειχτεί αποτελεσματικές για την ανάπτυξη των ηγετικών ικανοτήτων. Έχει αναπτυχθεί ένα σύνολο σχετικών επιστημονικών γνώσεων, στις οποίες περιλαμβάνεται η διακρίβωση του τι είναι και τι δεν είναι ηγεσία, ποια είναι τα γνωρίσματα της προσωπικότητας των ηγετών, ποια θεωρούνται ως τα πιο αποτελεσματικά μοντέλα ηγετικής συμπεριφοράς, πώς προσαρμόζονται οι ηγέτες στις διάφορες καταστάσεις και πώς μπορούν να μεταμορφώνουν τη συμπεριφορά των ομάδων έτσι ώστε να επιτυγχάνουν τους επιδιωκόμενους στόχους. Έχουμε μάθει να αξιολογούμε την ηγεσία μέσα από ερωτηματολόγια και συνεντεύξεις και έχουμε μελετήσει το πώς και γιατί οι άνθρωποι βλέπουν με διαφορετικό τρόπο τα ίδια ηγετικά μοντέλα και πώς οι εκάστοτε συνθήκες αλλάζουν τις αντιλήψεις μας για την αποτελεσματική ηγεσία.
Απομένει ακόμα πολύς δρόμος να διανύσουμε στην έρευνα για την ηγεσία, ωστόσο το παρόν βιβλίο δείχνει όλα όσα γνωρίζουμε επιστημονικά για τη θεμελιώδη αυτή πτυχή της κοινωνικής ζωής.
Τεύχος 16
Γνωσιακή ασυμφωνία
Η τέχνη της αυτοδικαιολόγησης
Alejandro Magallares Sanjuan
Καθηγητής Κοινωνικής Ψυχολογίας στο UNED
Όλοι μας έχουμε την τάση να δικαιολογούμε τις αποφάσεις μας έτσι ώστε να μειώσουμε όσο το δυνατόν περισσότερο την ασυμφωνία που αισθανόμαστε όταν έχουμε αντικρουόμενες σκέψεις πάνω σε ένα θέμα. Σκοπός του παρόντος βιβλίου είναι να εξηγήσει τι είναι η θεωρία της γνωσιακής ασυμφωνίας και ποια είναι τα κύρια αξιώματά της, καθώς και να παρουσιάσει τα πειράματα που πραγματοποιήθηκαν τη δεκαετία του 1950 ώστε να αποδειχθεί εμπειρικά αυτή η ψυχολογική έννοια. Επιπροσθέτως, επιχειρείται μια επισκόπηση των σημαντικότερων εφαρμογών της γνωσιακής ασυμφωνίας για τη βελτίωση της ζωής των ανθρώπων, τόσο στο κοινωνικό πεδίο όσο και στον τομέα της υγείας.
Τεύχος 17
Αυτισμός
Σκέψεις και οδηγίες για την κατανόηση και την προσέγγισή του
José Ramón Alonso Peña, Irene Alonso Esquisábel
Καθηγητής Κυτταρικής Βιολογίας και διευθυντής του Εργαστηρίου Νευρωνικής Πλαστικότητας του Ινστιτούτου Επιστημών της Καστίλης και Λεόν.
Ο αυτισμός είναι μια διαταραχή σχετικά άγνωστη, παρά τον μεγάλο αριθμό των ατόμων που πάσχουν από αυτή. Η Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος (ΔΑΦ), που εκδηλώνεται σε 1 στα 160 παιδιά, είναι μια αλλοίωση του νευρικού στυστήματος, με γενετική βάση και οργανικό υπόβαθρο, η οποία επηρεάζει την εγκεφαλική λειτουργία και, ως εκ τούτου, τη συμπεριφορά και τις επικοινωνιακές δεξιότητες που είναι απαραίτητες για την ανάπτυξη των σχέσεων με τους άλλους. Για τον λόγο αυτό θεωρείται ότι, σε γενικές γραμμές, η ΔΑΦ είναι μια αναπηρία της κοινωνικότητας.
Το παρόν εκλαϊκευτικό έργο μάς βοηθά να κατανοήσουμε τους μηχανισμούς του αυτισμού και μας παρέχει πρακτικές συμβουλές και πληροφορίες ώστε να μάθουμε να φροντίζουμε όσους πάσχουν από τη διαταραχή αυτή και να συμβιώνουμε μαζί τους.
Τεύχος 18
Γνωσιακές πλάνες και σφάλματα
Όταν ο νους μας μάς εξαπατά
Helena Matute
Kαθηγήτρια Πειραματικής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Deusto του Μπιλμπάο
Τι θα σκεφτόσασταν αν σας αποδείκνυαν ότι δεν μπορείτε να εμπιστευθείτε τις αισθήσεις σας επειδή πολλά από όσα βλέπετε και ακούτε είναι κατασκευάσματα του νου σας; Και πώς θα σας φαινόταν αν σας έλεγαν ότι πολλές από τις αναμνήσεις σας είναι επινοημένες και ότι οι συλλογισμοί σας δεν είναι απόρροια τόσο της λογικής, όσο των συμφερόντων σας; Ο ανθρώπινος νους είναι αξιοθαύμαστος, αλλά δεν διαθέτει την ακρίβεια και την αξιοπιστία ενός ηλεκτρονικού υπολογιστή. Αντιθέτως, συχνά πλανάται.
Οι γνωσιακές πλάνες είναι συστηματικά σφάλματα που επηρεάζουν τον συλλογισμό, την προσοχή, τη μνήμη και την αντίληψή μας. Πρόκειται για νοητικές αυταπάτες που μας βοήθησαν να προσαρμοστούμε στη διάρκεια της εξέλιξής μας ως είδους, αλλά που ενέχουν επίσης κινδύνους. Το αντιεμβολιαστικό κίνημα, η άρνηση της κλιματικής αλλαγής και η κατάχρηση αντιβιοτικών, φαινόμενα που μαστίζουν τη σύγχρονη κοινωνία μας, τρέφονται από τις γνωσιακές μας πλάνες, τη λειτουργία των οποίων είναι, ως εκ τούτου, αναγκαίο να γνωρίζουμε.
Τεύχος 19
Διατροφική συμπεριφορά.
Πέρα από το σώμα και το φαγητό
Marc Ruiz de Minteguía
Eιδικός στις διαταραχές της διατροφικής συμπεριφοράς και στην παχυσαρκία
Το παρόν βιβλίο προσφέρει μια επιστημονική προσέγγιση στις πιο διαδεδομένες Διαταραχές της Διατροφικής Συμπεριφοράς, όπως η Νευρική Ανορεξία, η Νευρική Βουλιμία και η Αδηφαγική Διαταραχή, καθώς και στην Παχυσαρκία. Εξηγεί, με παράθεση πραγματικών κλινικών περιστατικών, τα αίτια που τις προκαλούν, τα βασικά χαρακτηριστικά τους και τους παράγοντες που συμβάλλουν στη διατήρησή τους. Αναλύονται οι κυριότερες έννοιες που συνδέονται με αυτές τις διαταραχές, καθώς και η σχέση τους με τα κάθε είδους ψυχολογικά προβλήματα που συχνά τις συνοδεύουν.
Θα μπορούσαμε να πούμε ότι οι Διαταραχές της Διατροφικής Συμπεριφοράς χωρίζονται σε δύο μεγάλες ομάδες: εκείνες που σχετίζονται με διατροφικούς περιορισμούς και εκείνες που έχουν ως κεντρικό στοιχείο τους την υπέρμετρη πρόσληψη τροφής. Όπως θα δούμε, προκειμένου να κατανοήσουμε και να αντιμετωπίσουμε με θεραπευτικές παρεμβάσεις τα προβλήματα αυτού του είδους, δεν πρέπει να επικεντρωνόμαστε αποκλειστικά στο φαγητό, αλλά επίσης σε όλα όσα κρύβονται πίσω από αυτό.
Τεύχος 20
Ψυχοπάθεια
Το φάσμα του κακού
Vicente Garrido
Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Βαλένσια
Δεν υπάρχει ένας μοναδικός τύπος ή «προφίλ» ψυχοπαθή. Εντός των δύο ευρύτερων κατηγοριών οι οποίες περιλαμβάνουν, αντιστοίχως, τον ενσωματωμένο και τον μη ενσωματωμένο ή εγκληματία ψυχοπαθή, συναντάμε διάφορους τρόπους εκδήλωσης της ψυχοπάθειας, αν και μπορούμε να ανακαλύψουμε σε όλους αυτούς έναν ελάχιστο κοινό παρονομαστή με βάση μια σειρά από γνωρίσματα ή ιδιότητες συναισθηματικού ή σχεσιακού τύπου. Η αιτία αυτής της ποικιλίας είναι ότι πολλά από τα εν λόγω γνωρίσματα εμφανίζονται με διαβαθμίσεις ως προς την έντασή τους. Επιπροσθέτως, δεν είναι εφικτό να κατανοήσουμε τον ψυχοπαθή αν δεν αναλύσουμε το πολιτισμικό περιβάλλον εντός του οποίου αναπτύσσεται και δρα.
Το παρόν βιβλίο αναλύει τόσο τους εγκληματίες όσο και τους αποκαλούμενους ενσωματωμένους ψυχοπαθείς. Προσεγγίζει όλες τις σημαντικές πτυχές και τα βασικά θέματα που περιβάλλουν την ψυχοπάθεια με στόχο να συμβάλει σε μια ουσιασατική κατανόηση του φαινομένου, ενώ συγχρόνως αναλύει το τι σημαίνει για όλους εμάς η παρουσία του ψυχοπαθή, του πιο επικίνδυνου ανθρώπινου όντος που υπάρχει, εφόσον έχει την ικανότητα να καταστρέφει, σωματικά και ηθικά, τα άτομα που θα βρεθούν στον δρόμο του.
Τεύχος 21
Εφηβεία
Η ηλικία των μεγάλων αλλαγών
Javier Urra
Διδάκτωρ Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Λα Κορούνια
Η εφηβεία είναι το στάδιο κατά το οποίο αφενός εμφανίζονται τα σημάδια της σεξουαλικής ωρίμανσης και αφετέρου εκδηλώνεται μια σειρά από ψυχοκοινωνικές αλλαγές οι οποίες πρόκειται να καθορίσουν τη μελλοντική εξέλιξη του κάθε ατόμου. Οι αλλαγές αυτές επηρεάζουν τέσσερις θεμελιώδεις πτυχές: την πάλη ανάμεσα στην εξάρτηση και την ανεξαρτησία, την ανησυχία για τη σωματική εμφάνιση, την ενσωμάτωση στην ομάδα των φίλων και τη διαμόρφωση της ταυτότητας. Ως εκ τούτου, στο παρόν βιβλίο θα προσεγγίσουμε τις σωματικές και εικονικές σχέσεις που δημιουργούν οι έφηβοι, τους κινδύνους στους οποίους μπορούν να εκτεθούν και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν όσοι συμβιώνουν μαζί τους.
Το παρόν βιβλίο είναι μια εισαγωγή στο πολύπλοκο σύμπαν της εφηβείας. Στόχος του είναι να καλέσει τον αναγνώστη να αναστοχαστεί, να αισθανθεί και να μάθει για και με τους εφήβους. Οι απόψεις τις οποίες εκφράζει είναι καρπός του αναστοχασμού του συγγραφέα πάνω στην εργασιακή του εμπειρία των τελευταίων δεκαετιών, τόσο στον τομέα της ψυχολογίας, όσο και στο κοινωνικό και στο δικαστικό πεδίο, όπου εργάστηκε για τα δικαιώματα των ανηλίκων.